Filozofun Girişi: “Nerelilik” Üzerine Bir Düşünce Denemesi
Bir filozof için “nerelisin?” sorusu, yüzeyde basit görünse de aslında kimlik, aidiyet ve varlık meselesinin tam ortasındadır. Çünkü bir yerin insanı olmak, sadece coğrafi bir konum belirtmez; aynı zamanda varlığın dünya içindeki yerini, bilginin sınırlarını ve etik sorumluluğun çerçevesini belirler.
“Göksun nereli?” sorusu da bu anlamda yalnızca bir coğrafi soru değildir. Bu soru, insanın toprağa, tarihe ve hafızaya olan bağını yeniden düşünmeye çağırır.
—
Ontolojik Perspektif: Bir Yer Nasıl “Var Olur”?
Ontoloji, yani varlık felsefesi, “var olan nedir?” sorusuna cevap arar. Göksun’un varlığını düşündüğümüzde, karşımıza yalnızca bir ilçe değil, binlerce yıllık bir anlam dokusu çıkar. Göksun, bugün Kahramanmaraş iline bağlı bir ilçedir. Fakat onun varlığı, bu idari sınıflandırmadan çok daha derindir.
Ontolojik açıdan bir yer, sadece taş, toprak, dağ değildir; o yerin insanla kurduğu ilişkidir. İnsan bir mekânı adlandırır, ona anlam yükler ve onunla var olur. Bu nedenle, “Göksun nereli?” sorusu, aslında “Göksun kime ait değil, kim Göksun’la birlikte var olur?” sorusudur.
Göksun, Toros Dağları’nın arasında doğayı, tarihi ve kültürüyle bir varlık biçimidir. Her taşında bir hikâye, her vadisinde bir zamansallık gizlidir. Bu nedenle Göksun’un “nereli” olduğu değil, “hangi anlam dünyasında var olduğu” önemlidir.
—
Epistemolojik Bakış: Bilginin Sınırları ve Yer Bilgisi
Epistemoloji, yani bilginin felsefesi, “Göksun hakkında neyi, nasıl biliyoruz?” sorusunu gündeme getirir.
Tarihsel kaynaklara göre Göksun, antik dönemlerden itibaren Anadolu’nun geçiş yolları üzerinde yer almıştır. Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir yerleşim merkezi olan bu bölge, daha sonra Türk beylikleri döneminde stratejik bir kavşak haline gelmiştir. Bugün Kahramanmaraş ilinin kuzeybatısında yer alır.
Ama felsefi olarak mesele, bilgiyi “doğru konumlandırmak”tır. Bir yer hakkında bildiğimiz şeyler, her zaman bir bakış açısının ürünüdür. Göksun’u yalnızca coğrafi olarak konumlandırmak, onun insanla kurduğu anlam ilişkisini dışarıda bırakmaktır.
Gerçek bilgi, hem tarihsel veriyi hem de yerin ruhunu kavramakla mümkündür. Yani epistemolojik olarak Göksun, yalnızca haritada değil, bellekte var olur.
—
Etik Boyut: Aidiyetin Sorumluluğu
Etik, yani ahlak felsefesi, “nasıl davranmalıyız?” sorusuyla ilgilenir. Göksun’un “nereli” olduğunu tartışırken, bu yerle kurulan ilişkinin etik boyutunu da düşünmeliyiz.
Bir yere ait olmak, o yere karşı bir sorumluluk taşımaktır. Göksun’un insanı, bu dağların sessizliğini, bu toprağın bereketini ve tarihinin derinliğini taşır.
Etik olarak, bir yerin insanı olmak demek; onu korumak, anlamak ve dönüştürmemek arasında hassas bir denge kurmaktır.
Bugün doğa tahribatı, göç, ekonomik dönüşüm ve kültürel erozyon gibi süreçler, “nerelilik” bilincini bulanıklaştırmaktadır. Göksunlu olmak, yalnızca nüfus kütüğüne kayıtlı olmak değil; o yerin hafızasını gelecek kuşaklara aktarma yükümlülüğünü de içerir.
—
Göksun Nereli? Bir Soru, Bir Ayna
Dar anlamda yanıtlamak gerekirse: Göksun, Kahramanmaraş’ın bir ilçesidir; coğrafi olarak Akdeniz Bölgesi’nin doğusunda, Anadolu’nun iç geçiş hattında yer alır. Ancak felsefi olarak soruyu tersine çevirmek gerekir: Belki de Göksun “Kahramanmaraşlı” değil, Kahramanmaraş Göksunludur.
Bir yerin kimliği, bağlı olduğu idari merkezden değil, onun taşıdığı kültürel mirastan doğar. Göksun, Elbistan ve Afşin ile birlikte Maraş kimliğinin köklerini besleyen bir merkezdir.
Ontolojik olarak bu, “bir yer başka bir yere ait olabilir mi?” sorusunu doğurur. Çünkü mekânlar da insanlar gibi birbiriyle ilişkisel biçimde var olurlar; biri olmadan diğeri anlamını yitirir.
—
Düşünsel Sorular: Nerelilik Üzerine Derinleşmek
– Bir yerin “nereli” olması, onu yöneten merkeze mi, yoksa onu var eden topluma mı bağlıdır?
– Coğrafya mı insanı şekillendirir, yoksa insan mı coğrafyayı anlamlandırır?
– Etik olarak bir yere ait olmak, o yerin değişimini sınırlamak mı, yoksa onu daha adil biçimde dönüştürmek midir?
– Bilgi, mekânın ruhunu kavramaya yetebilir mi, yoksa yerin anlamı sadece yaşanarak mı bilinir?
Bu sorular, Göksun’un “nereliliği” üzerinden insanın kendi köklerini, bilgisini ve sorumluluğunu sorgulamaya çağırır.
—
Sonuç: Göksun’un Felsefi Kimliği
Göksun, bir harita noktası olmanın ötesinde, insanla yer arasındaki varoluşsal ilişkinin simgesidir.
Ontolojik olarak varlık sahnesinde bir “yer”dir; epistemolojik olarak bilginin sınırında bir “anlam alanı”; etik olarak ise insanın doğayla kurduğu bağın sorumluluk aynasıdır.
Dolayısıyla “Göksun nereli?” sorusunun cevabı şudur: Göksun, insanın yeryüzündeki kök arayışının bir yansımasıdır.
Bir yerin kimliği, ona yüklenen anlamla belirlenir.
Ve belki de en doğru yanıt, sessizce fısıldanan şu cümledir: “Göksun, insanın kendine ait olma ihtiyacının yerleşmiş halidir.”
—
Göksun, felsefe, ontoloji, epistemoloji, etik, aidiyet, kimlik